Hưng Yên xưa và nay nổi tiếng là vùng đất có truyền thống hiếu học – quê hương của nhiều nhà khoa bảng như: Trạng nguyên Tống Trân, trạng nguyên Dương Phúc Tư…, trong đó không thể không kể đến tiến sỹ Lê Như Hổ.
Tiến sỹ Lê Như Hổ (1511-1581), ông là người xóm Vông, xã Tiên Châu, huyện Tiên Lữ (nay thuộc xã Hồng Nam, thành phố Hưng Yên). Ngày nhỏ ông đã nổi tiếng thông minh, hiếu học và ăn khỏe, có sức hơn người nên được gọi là Như Hổ. Dân làng Vông vẫn thường gọi Lê Như Hổ là Cụ Nghè Tiên Châu hay Quan Nghè Lê Như Hổ.
Đền thờ Lê Như Hổ tại xã Hồng Nam (thành phố Hưng Yên) ảnh Báo HY
Tương truyền, ông là người có sức vóc to lớn, khôi ngô, vạm vỡ, do nhà nghèo nên Lê Như Hổ phải ở rể nhà giàu có, mỗi bữa ông ăn hết nồi cơm thổi 16 đấu gạo, ăn càng nhiều học càng chăm. Đến năm 30 tuổi, tài văn chương của ông đã nổi tiếng khắp nơi, khoa thi năm Tân Sửu (1541) đời Mạc Hiển Tông, ông đỗ Tam giáp tiến sĩ, sau làm quan đến chức Thượng thư bộ Binh. Có nhiều giai thoại về tài ăn khỏe của ông như: trong bữa tiệc mừng bạn đỗ đồng khoa với ông là Nguyễn Thanh quê Thanh Hóa, Lê Như Hổ sai giết bốn con lợn béo, thổi bốn chõ xôi, dọn hai mâm cỗ. Nguyễn Thanh chỉ ăn hết một phần. Lê Như Hổ ăn hết phần mình rồi lại ăn hết mâm cơm của Nguyễn Thanh. Nguyễn Thanh thất kinh nói: “Ngày xưa có ông Trạng Mộ Trạch (tức Lê Nại) ăn khỏe lắm. Bây giờ tôi thấy ông ăn khỏe hơn cả ông Mộ Trạch”. Một lần vâng mệnh vua đi sứ phương Bắc, ông đánh chén hết mâm cỗ cao 18 tầng khiến vua quan nhà Minh kinh ngạc, nể phục. Trong chuyến đi sứ này, Lê Như Hổ học được nghề làm dù đem về truyền lại cho dân sau này người Việt xem ông là Tổ sư của nghề làm dù. Ông làm quan đến chức Thượng thư, hàm Thiếu bảo, tước Quận công và được cử đi sứ sang nhà Minh (Trung Quốc).
Nay, tại Văn Miếu Xích Đằng (phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên) vẫn còn bia đá lưu danh Lê Như Hổ. Theo những tư liệu còn lưu trên các bia đá ở Văn miếu Xích Đằng thì ông là người có chức vụ cao nhất và là người kỳ tài cả văn lẫn võ. Lê Như Hổ thọ 71 tuổi. Khi ông mất được vua ban cho một cái quan tài bằng đồng và vua Minh cũng sai quân sang phúng viếng.
Năm 1938, Lê Linh từ được xây dựng trên địa bàn xóm Vông, thôn Lê Như Hổ, xã Hồng Nam, thành phố Hưng Yên (ngày nay) để thờ ngài. Trong đền thờ có rất nhiều câu đối ca ngợi tài đức của ông, trong đó có câu:
“Trời sinh tài lạ lừng hai nước
Tiên lạc bia vàng rạng ngàn năm”
Hàng năm vào ngày kỵ nhật của ông (26/01 âm lịch), dân làng lại tổ chức cúng cáo, rước hương đăng, hoa quả xuống lăng mộ để tưởng nhớ công lao của ông.
Đến đây du khách thường cầu cho gia đình, bản thân công danh sự nghiệp được như ý, được nghe kể thêm những câu chuyện hấp dẫn và được tìm hiểu kĩ về cụm di tích đình, đền, lăng mộ nơi thờ Tiến sĩ.
TTTTXTDLHY
