Câu ca trên là niềm tự hào của người dân xã Đoan Hùng, huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình (nay là xã Tiên La, tỉnh Hưng Yên) với bề dày truyền thống lịch sử hào hung, nơi có di tích lịch sử cấp quốc gia đền Tiên La. Đền thờ Đông Nhung Đại tướng quân Vũ Thị Thục, một nữ tướng dưới thời Hai Bà Trưng, đã có công cứu nước, cứu dân thoát khỏi ách đô hộ của nhà Hán.
Tam quan đền Tiên La
Câu chuyện về một nữ tướng xuất sắc mang tên Vũ Thị Thục (hay còn gọi là Thục Nương) vẫn được lưu truyền cho đến ngày nay. Bà được sinh ra trong một gia đình làm nghề bốc thuốc, chữa bệnh, lớn lên là một người con gái đẹp người, đẹp nết, văn võ song toàn, giàu lòng nhân ái, yêu nước thương dân. Năm 39, giặc Đông Hán sang cướp nước ta, tướng giặc là Tô Định sát hại chồng và cha của bà, muốn cướp bà về làm vợ. Không chịu khuất phục, bà phá vòng vây giặc, rồi về chùa Tiên Hương nương nhờ cửa Phật. Tại đây, bà đã chiêu tập hào kiệt, dựng cờ khởi nghĩa. Khi Hai Bà Trưng phát động khởi nghĩa, Thục Nương điều binh theo và được phong là Đông Nhung Đại tướng quân. Cuộc khởi nghĩa toàn thắng vào mùa xuân năm 40.
Năm 42, nhà Hán đã sai Mã Viện sang tái chiếm nước ta. Đông Nhung Đại tướng Vũ Thị Thục thống lĩnh quân tiên phong cùng Hai Bà Trưng đánh trả. Giặc mạnh, binh yếu, nghĩa quân của ta thất bại nặng nề, Hai Bà Trưng đã hy sinh anh dũng. Thục Nương cùng nghĩa quân lui về cố thủ tại Tiên La. Nhưng bị đánh bại và vây ép đến cùng, bà đã tuẫn tiết tại gò Kim Quy vào ngày 17 tháng 3 năm Quý Mão (năm 43 - SCN). Những chiến công hiển hách của Đông Nhung Đại tướng quân đã được sử sách ghi danh và các thế hệ người dân Việt Nam tôn vinh, ca ngợi và thờ phụng.
Đền Tiên La được xây dựng trên gò Kim Quy, bên bờ sông Tiên Hưng, là một công trình uy nghi, cổ kính, nổi bật với kiến trúc nghệ thuật đặc sắc, trở thành một trong những điểm nhấn du lịch văn hóa tâm linh thu hút du khách đến chiêm bái.
Trải qua nhiều lần tu sửa, đến nay đền có quy mô lớn, kiến trúc “Tiền nhất – Hậu đinh”. Cổng đền được xây dựng theo kiến trúc chồng diêm, hai tầng sừng sững uy nghi. Phía ngoài cổng có nhiều tượng ngựa, voi, các nữ binh sĩ bằng đá, người tuốt gươm, người nắm đốc gươm đứng oai nghiêm như gợi nhớ về thuở oai hùng nghìn năm trước. Đền có ba tòa: Tiền tế, Trung tế, và Hậu cung. Tòa Tiền tế 5 gian có bức cuốn thư “Vạn Cổ Anh Linh” và các bức đại tự có nội dung ca ngợi Trưng Vương và công đức, tài sắc của nữ tướng Bát Nạn.
Điểm đặc sắc nhất của ngôi đền là tòa Trung tế được xây dựng hoàn toàn bằng đá gồm: 16 cột, 8 xà, 8 kèo… đều được chạm trổ công phu rất tinh xảo, hoàn mỹ.
Hậu cung kiến trúc 3 gian, chủ yếu bằng gỗ được các nghệ nhân chạm khắc với các đường nét hoa văn sinh động. Gian giữa đặt ban thờ, trên có ngai và tượng thờ Bát Nạn Tướng Quân. Đây cũng là nơi đặt phần mộ của bà. Xung quanh thờ các tướng sĩ, gian bên trái thờ thân phụ, và gian bên phải thờ thân mẫu của bà.
Một góc không gian ngôi đền
Hàng năm, lễ hội đền Tiên La được tổ chức từ ngày 10 đến 20 tháng 3 âm lịch, thu hút đông đảo du khách về tham dự để cùng nhau tưởng nhớ công ơn giữ nước của Bát Nạn Tướng Quân và khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
Với giá trị lịch sử, lối kiến trúc độc đáo, đền Tiên La là điểm đến du lịch văn hóa tâm linh ý nghĩa. Đồng thời giáo dục thế hệ trẻ lòng yêu nước, niềm tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng bất khuất, kiên cường chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.
XTDLHY
