Vẫn nguyên vẹn dấu xưa, đầy đủ một quần thể di tích cổ kính với lối kiến trúc độc đáo: đình làng, cổng làng, chùa, chợ, những ngôi nhà cổ, cầu đá, giếng nước,…và cảnh quan sông nước hữu tình tạo nên những giá trị văn hoá truyền thống vô cùng đặc sắc.
Cổng làng Nôm
Ghé thăm làng Nôm, tôi ngỡ ngàng trước sự uy nghi, bề thế của cổng làng cổ. Đây được xem là cổng làng đẹp nhất xứ Bắc, kiểu cổng chỉ hoàng thân quốc thích mới được xây, dựng năm Ất Mão 1915 với bốn trục vuông chạm khắc hoạ tiết tinh xảo.
Sau cánh cổng, làng Nôm hiện ra một không gian cổ kính và trầm mặc. Ở vị trí trung tâm của làng là một hồ nước trong xanh phẳng lặng như chiếc gương khổng lồ, soi bóng hàng cây cổ thụ, và những nếp nhà cổ. Xung quanh hồ là nơi các cụ già móm mém nhai trầu ngồi hóng mát khi sáng sớm hay xế chiều, vừa là chỗ trẻ con trong làng vui đùa tụ tập tạo nên một cảnh tượng bình yên đến thế.
Không gian yên bình của làng quê Bắc Bộ
Bao quanh hồ nước là hệ thống 9 ngôi nhà thờ họ. Đó là những ngôi nhà thờ họ của những dòng họ lớn có công lập ấp, dựng làng, có kiến trúc truyền thống, niên đại thế kỷ XIX. Nơi đây còn lưu giữ được nhiều nếp nhà cổ nằm sâu trong những ngõ nhỏ rêu phong, là minh chứng cho một thời kỳ hưng thịnh của làng. Những nếp nhà có kiến trúc truyền thống của vùng Đồng bằng Bắc Bộ như: cột gỗ, mái ngói, nền gạch đỏ, có niên đại gần 200 năm.
Hệ thống nhà thờ họ
Ấn tượng của tôi là con đường làng lát gạch đỏ. Khi hỏi các bậc cao niên trong làng thì biết rằng: xưa con gái khi lấy chồng phải cung tiến 20 mâm đồng, vài chục mét đường gạch đỏ cho làng. Màu đỏ thâm trầm lưu trong mình bao dấu vết thời gian gắn với nề nếp sinh hoạt của làng từ xa xưa.
Đình Tam Giang
Điểm dừng chân tiếp theo của tôi là ngôi đình Tam Giang, tương truyền ngôi đình thờ Đức Thánh Tam Giang, vị tướng dưới thời hai Bà Trưng, có công đánh giặc cứu dân, cứu nước và hiển linh giúp Lê Đại Hành đánh thắng quân Tống, được vua sắc phong là “Hộ Quốc Phúc Thần”. Trước sân đình có cây đa cổ thụ hàng trăm năm tuổi, toả bóng mát cho cả một khoảng sân rộng lớn, gần đó có giếng làng được xếp bằng những vỉa đá đã phủ rêu xanh.
.jpg)
Cây cầu đá cổ có niên đại khoảng 200 năm
Điểm nhấn độc đáo mang lại sức hút đặc biệt cho không gian văn hóa thuần Việt của làng Nôm là cây cầu đá cổ. Cầu bắc qua sông Nguyệt Đức nối làng với chợ và chùa, gồm 9 nhịp, rộng gần 3m, mặt là 36 phiến đá xanh nguyên khối, hai bên thành cầu chạm trổ vân mây cách điệu, trông như những đầu rồng.
Bước qua cầu đá, tôi đến chợ Nôm. Khu chợ giản dị, quy mô hai dãy nhà xây bằng gạch đỏ tự nung từ đất sét, mái ngói rêu phong, theo kiến trúc của làng Việt cổ Đồng bằng Bắc Bộ. Chợ họp theo phiên, đông hơn vào các ngày có số cuối là 1,4,6,9 âm lịch. Hiếm có ngôi làng cổ nào còn lưu giữ được nếp chợ quê cổ kính như làng Nôm.
Chùa Nôm
Điểm tham quan cuối cùng trong hành trình của tôi là chùa Nôm. Theo truyền thuyết, chùa Nôm được khởi dựng giữa rừng thông cổ thụ nên có tên chữ là “Linh thông cổ tự”. Ngôi chùa được phục dựng lại năm 1680 có kiến trúc hình chữ Quốc gồm Tiền đường, Thượng điện và hai dãy hành lang. Trong khuôn viên ngôi chùa có lầu quan âm nổi bật như một đài sen nguy nga lộng lẫy, giữa có tượng phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay đúc bằng đồng. Chùa Nôm là một công trình nổi tiếng với lối kiến trúc độc đáo, vẻ đẹp uy nghi, cổ kính giữa không gian thanh tịnh và trang nghiêm. Nơi đây còn lưu giữ những kiệt tác nghệ thuật rất có giá trị, trong đó có 122 pho tượng cổ bằng đất kích cỡ lớn nhỏ vô cùng đặc sắc. Mặc dù đã trải qua những trận lụt lớn, những pho tượng vẫn bền bỉ, hiên ngang với thời gian.
Lầu Quan Âm chùa Nôm
Làng Nôm không chỉ hấp dẫn tôi bởi những công trình kiến trúc cổ kính, những nếp nhà rêu phong và không gian thanh bình, mà còn để lại ấn tượng khó phai trong tôi qua những bức ảnh check in với cảnh đẹp nơi đây. Thật khó mà tìm được ở nơi nào có một không gian bình yên mang đậm nét của làng quê Bắc Bộ như làng Nôm.
Nguyễn Huệ - Trung tâm TTXTDLHY
