Xã Mễ Sở nằm ở phía nam của huyện Văn Giang, thuộc tả ngạn sông Hồng, là một vùng đất có lịch sử lâu đời. Dòng sông Hồng chảy qua đã tạo nên một ngôi làng màu mỡ, trù phú, rất thuận lợi cho việc làm ăn sinh sống của cư dân. Ngày nay, xã Mễ Sở nói riêng, huyện Văn Giang nói chung là vùng đất có khả năng phát triển du lịch với quần thể các di tích văn hóa lịch sử đền, chùa, nhà cổ… cùng những làng nghề nổi tiếng như: làng hoa – cây cảnh, làng làm gốm sứ, làng làm bánh răng bừa…
Chùa Mễ Sở là một trong số những di tích văn hóa, kiến trúc nghệ thuật nổi bật thuộc xã Mễ Sở, huyện Văn Giang. Ngôi chùa có tên chữ là Diên Phúc Tự, được khởi dựng từ thời Lê, trên một khu đất cao thoáng phía trong đê sông Hồng. Trải qua nhiều lần trùng tu, ngày nay ngôi chùa mang dấu ấn của nhiều thời kỳ lịch sử song vẫn lưu giữ được nhiều giá trị về điêu khắc, kiến trúc nghệ thuật cũng như các di vật, cổ vật… Kiến trúc tổng thể ngôi chùa hình chữ Đinh gồm có Tam quan, Tiền đường, Thượng điện, nhà Tổ, nhà Mẫu, nhà Tăng.
Tam quan chùa có kiến trúc chồng diêm hai tầng tám mái với các đầu đao cong, dáng đầu rồng tạo sự uy nghi, bề thế. Bốn mặt tầng tam quan trổ cửa sổ để đón ánh sáng tự nhiên, được trang trí hình mặt trời và đôi phượng chầu. Tại Tam quan có đặt tượng Phật Bà Quan Âm và treo một chiếc chuông đồng. Chuông đồng có niên đại năm Minh Mệnh tam niên – 1822. Trên thân chuông có khắc bài văn ca ngợi cảnh đẹp vùng đất nơi đây và phong cảnh ngôi chùa.
Tiền đường gồm 5 gian 2 chái, dựng theo kiểu tường hồi bít đốc, mái lợp ngói mũi. Các bộ vì làm theo kiểu giá chiêng, các con rường được chạm khắc hình hoa văn sóng nước, hoa lá cách điệu. Bên trong tòa Tiền đường là 2 ban thờ đặt tượng Đức Ông và Thánh Tăng.
Tòa Tam bảo tại Thượng điện được bài trí các pho tượng Phật theo bố cục như các ngôi chùa truyền thống khác: tượng Tam Thế, Di Đà Tam Tôn, Di Lặc, Tòa Cửu Long… Tiếp đến là nhà Mẫu và nhà Tăng nằm phía bên phải chùa.
Đặc biệt tại chùa Mễ Sở hiện còn lưu giữ pho tượng Phật Quan Âm Thiên Thủ Thiên Nhãn hay còn gọi là tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt, nghìn tay”, được công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2018. Pho tượng có niên đại đầu thế kỷ XIX, kích thước cao 2,8m, được chế tác bằng gỗ mít phủ sơn, ngồi trên tòa sen trong tư thế thiền định. Những nét điêu khắc vô cùng tinh xảo và độc đáo, khuôn mặt thanh toát, đôn hậu, thân hình thon thả, đôi tai dài, trán nở lông mày cong, mắt khép hờ nhìn xuống, tóc trải ngược lên đỉnh búi thành cuộn, đầu đội mũ Thiên Quan. Là pho tượng Phật có số lượng tay nhiều, với 1.014 cánh tay. Đi kèm mỗi cánh tay là một con mắt được tạo tác tinh xảo trong lòng bàn tay và được chia ra thành nhiều tầng lớp khác nhau. Đôi tay chính chắp trước ngực kết ấn Chuẩn đề, đôi tay để trước bụng kết ấn Tam muội. Đặc biệt,tượng có một đôi tay ở sau lưng (gọi là tay Phổ lễ). Vầng hào quang là một tấm gỗ lớn, được tạo tác rời, ghép vào phía sau lưng và gắn với chân bệ tượng, ở giữa tạo khoảng trống, xung quanh trang trí những cụm vân xoắn dày đặc.
Đây là một tác phẩm điêu khắc nguyên gốc, với hình thức độc đáo và là pho tượng Phật Quan Âm đẹp nhất trong lịch sử mỹ thuật Phật giáo Việt Nam đầu thế kỷ thứ XIX, mà đến nay chưa có pho tượng nào thuộc thời kỳ này có thể so sánh được. Pho tượng mang giá trị lịch sử, văn hóa tiêu biểu, là minh chứng rõ nét về quá trình tồn tại và phát triển, sự ảnh hưởng lâu dài của Phật giáo Mật tông thế giới ở Việt Nam qua các thời kỳ.
Đến Mễ Sở hôm nay, du khách như lạc vào một khu đô thị hiện đại bởi những con đường và những tòa nhà, tòa biệt thự sang trọng, nhưng chứa đựng trong đó là cả một không gian trong lành, yên ả của một vùng quê trù phú ven sông và nơi ấy vẫn còn lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa cổ xưa mà thế hệ cha ông đã để lại cho hậu thế. Dừng chân tại chùa Mễ Sở, du khách thấy lòng mình thư thái, tĩnh tại đến lạ kỳ khi được Phật Bà Quan Âm “nghìn mắt nghìn tay” che chở.
TTTTXTDLHY
