Mùa thu hoạch ấu bắt đầu vào tiết trời se se lạnh. Tuy củ ấu có vẻ ngoài đen, xấu xí, có 2 sừng như sừng trâu, gai góc nhưng bên trong lại chứa đựng tinh bột trắng ngần, mùi thơm, ngọt bùi chắt chiu từ “một nắng hai sương” nhọc nhằn của người trồng ấu. Ấu không chỉ có công dụng thanh nhiệt, giải độc, bổ dưỡng âm khí mà thân cây và vỏ hạt còn dùng làm thuốc chữa bệnh đau đầu, viêm loét dạ dày, rôm sảy,…. Củ ấu được dùng làm lương thực, trở thành món quà vặt có thể ăn sống hoặc chín nhờ có 50% tinh bột và 10% đạm. 

Bởi vậy, dân gian xưa thường có câu ca dao nói về củ ấu cũng là lời tâm tình nói về phẩm chất quý giá của cô thôn nữ:

  “Thân em như củ ấu gai,
Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen.
Anh ơi, nếm thử mà xem,
Nếm xong mới biết rằng em ngọt bùi.”

Để chọn củ ấu ngon cũng cần phải có kinh nghiệm, bạn nên chọn những củ già màu đen sẫm, ấu sừng mới có được vị ngọt bùi, thơm, trắng ngần. Khi luộc củ ấu cũng như luộc khoai, luộc sắn, phải biết cách luộc thì củ ấu ăn mới ngon ngọt và bở. Nếu luộc không kĩ ăn sẽ bị sượng, mà luộc lâu quá thì lại cho thịt nhão, nhạt và mất hết vị ngọt thơm vốn có của nó.

Vào mùa ấu, đi dọc các xã Phương Chiểu, Thụy Lôi, Cương Chính thuộc huyện Tiên Lữ, hay chợ Phố Hiến Hưng Yên, du khách rất dễ bắt gặp những hàng củ ấu được bày bán ven đường. Tại đây, du khách tha hồ lựa cho mình những củ ấu thơm ngon, chất lượng nhất mang về làm quà cho gia đình, người thân và bạn bè.

Nguyễn Huệ  
Ảnh: Sưu tầm