Để có thể được UNESCO vinh danh, hồ sơ về Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác đã được tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với tỉnh Hưng Yên và Bộ Y tế xây dựng công phu, khoa học, nêu bật được những đóng góp, những giá trị, thông điệp tiêu biểu, nổi bật của ông, đáp ứng đầy đủ, thuyết phục các tiêu chí của Đại hội đồng UNESCO. Việc UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là sự ghi nhận to lớn đối với những công lao, đóng góp, cống hiến của ông cho nền y học, văn học, văn hóa dân tộc Việt Nam cũng như thế giới.
Khu di tích Hải Thượng Lãn Ông, thôn Liêu Xá, xã Liêu Xá (Yên Mỹ)
Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác (1724-1791), nguyên quán làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, nay là thôn Liêu Xá, xã Liêu Xá (Yên Mỹ) và quê mẹ ở xứ Bầu Thượng, xã Tĩnh Diệm, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh (nay là xã Sơn Quang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh). Thuở nhỏ, Lê Hữu Trác theo cha học tập ở kinh thành Thăng Long và nổi tiếng là cậu học trò thông minh, toàn diện. Lê Hữu Trác từng thi đậu Tam trường, rồi theo học binh thư và được sung vào quân đội chúa Trịnh. Ông là người quyết đoán, thẳng thắn, cương trực nhưng cũng rất hiền từ, là người có chí khí thanh cao nên sớm chán nản khi chứng kiến những rối ren, ngang trái của xã hội. Sau một thời gian tham gia việc quân chính, viện cớ anh trai mất và phải nuôi mẹ, ông xin về quê mẹ ở ẩn.
Vốn là người thông minh, học rộng, sau một cơn bạo bệnh được thầy thuốc Trần Độc chữa trị và quý mến truyền thụ cho tất cả kiến thức về y dược, Lê Hữu Trác nhanh chóng hiểu sâu y lý, tìm thấy sự say mê ở sách y học. Với trí thông minh hơn người lại cẩn trọng trong công việc, Hải Thượng Lãn Ông đã phát hiện những kiến thức mới về y học, sinh lý học, dược học. Dựa trên thực tế dược liệu Việt Nam, ông đã có những sáng tạo độc đáo, tạo nên nhiều bài thuốc quý hiếm, chữa bệnh cứu người thành công. Đại danh y Lê Hữu Trác đã phát hiện 305 vị thuốc Nam, sưu tầm, thu thập 2.854 vị thuốc Nam hay của các bậc tiền bối, nhất là Nam dược của Thiền sư Tuệ Tĩnh. Với tâm nguyện, hoài bão ấp ủ là soạn sách, mở trường thuốc để truyền bá y học và với lý tưởng cao cả "làm sách truyền phương để giúp đời vô tận”, sau hơn 40 năm miệt mài nghiên cứu, chữa bệnh cứu người, Lê Hữu Trác đã để lại cho nền y học Việt Nam một di sản đồ sộ và quý giá, đặc biệt là bộ sách “Hải thượng Y Tông Tâm Lĩnh” gồm 28 tập, 66 quyển được ông dày công biên soạn, ghi chép và chắt lọc lại những chân lý ông đã lĩnh hội được từ các đại danh y đời trước. Đây được coi là bộ bách khoa toàn thư y học thế kỷ thứ XVIII.
Đại danh y Lê Hữu Trác không chỉ là một nhà y dược học vĩ đại mà còn là nhà thơ, nhà văn xuất sắc, nhà tư tưởng tiến bộ, có tinh thần nhân đạo sâu sắc. Sau khi mất, ông được Nhân dân và giới y học cả nước suy tôn là bậc "Y thánh của Việt Nam”. Cuộc đời và sự nghiệp của ông được kết tinh bởi tri thức uyên thâm, tư tưởng tiến bộ, đạo đức trong sáng, thể hiện qua những tác phẩm đồ sộ mà giá trị còn mãi đến ngày nay. Ông đã để lại cho hậu thế một tàng thư y học, một tấm gương sáng về y đức, y lý, y thuật... vô giá trong di sản văn hóa Việt Nam và được coi là ông tổ của ngành y học cổ truyền Việt Nam.
Năm 2024 tròn 300 năm Ngày sinh Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Nhân dịp này, UBND tỉnh sẽ phối hợp với Bộ Y tế và UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm nhằm đẩy mạnh tuyên truyền về thân thế, sự nghiệp của Đại danh y Lê Hữu Trác, khẳng định công lao, tài năng và tôn vinh những đóng góp quan trọng của Đại danh y với lĩnh vực y đức, văn hóa, văn học, lịch sử, khoa học, nhất là y học của Việt Nam và nhân loại. Trong đó, dự kiến có một số hoạt động tiêu biểu như: Tham gia Hội thảo quốc tế về thân thế, sự nghiệp Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác; tổ chức triển lãm, trưng bày sách, tư liệu hiện vật về thân thế, sự nghiệp Đại danh y Lê Hữu Trác; hội thi “Chế biến các món ăn dân gian sử dụng các nguyên liệu từ dược liệu”; hội thi “Đi tìm dược liệu”; tổ chức tuyên dương các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác y dược cổ truyền; nghiên cứu triển khai ý tưởng xây dựng không gian Hải Thượng Lãn Ông trong các cơ sở y tế… Đặc biệt, huyện Yên Mỹ cũng đang đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện Dự án tu bổ, tôn tạo Khu di tích lịch sử Đại danh Y Hải Thượng Lãn Ông - Lê Hữu Trác tại xã Liêu Xá với tổng mức đầu tư 65 tỷ đồng nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của di tích, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa của Nhân dân địa phương.
Theo: Lê Hiếu - Báo Hưng Yên
