Nằm trong trung tâm địa phận Phố Hiến Hạ, nay là đường Phố Hiến, phường Hồng Châu, thành phố Hưng Yên. Khu di tích đình, chùa Hiến là một trong những di tích nổi tiếng, hàng năm thu hút được hàng vạn lượt du khách về tham quan, chiêm bái. Chùa Hiến có tên gọi “Thiên Ứng tự”.
Tương truyền chùa được khởi dựng vào cuối thời Lý, đầu thời Trần. Trải qua nhiều lần tu sửa, ngôi chùa vẫn giữ được những nét kiến trúc nghệ thuật thời Lê đan xen Nguyễn. Chùa Hiến được xây dựng ở hướng Nam, là hướng “bát nhã”, trí tuệ của nhà Phật, có bố cục kiến trúc kiểu “nội công ngoại quốc”, gồm tiền đường, thiêu hương, thượng điện, nhà tổ và ba mặt là hành lang. Giữa thượng điện là tượng Quan Âm Nam Hải ở thế ngồi, có tám đôi tay, bố trí đăng đối. Đầu tượng đội mũ chạm hoa cúc, sen, phù dung. Phía trước là tượng tứ vị bồ tát ngồi trên tòa sen, khuôn mặt đầy đặn, trang nghiêm.
Phía trước sân chùa Hiến có hai tấm bia đá lưu giữ nhiều tư liệu lịch sử nói lên quá trình tụ cư của thương cảng Phố Hiến. Một tấm bia niên đại Vĩnh Tộ thứ 7 (1625) và một tấm bia dựng năm Vĩnh Thịnh thứ 5 (1709). Qua nội dung những tấm bia đó chúng ta có thể hình dung được khung cảnh của đô thị Phố Hiến, nơi hội tụ của nhiều cư dân người Việt và kiều dân nước ngoài ( chủ yếu là người Hoa) sang sinh sống, sản xuất và buôn bán.
Bên cạnh chùa Hiến là đình Hiến hay còn gọi là đình Hoa Dương, tôn thờ vị thành hoàng làng Mậu Dương là quan thái giám họ Du thời nhà Tống (Trung Quốc). Ông là người từng phục vụ nhiều năm trong triều đình nhà Tống, có công trong việc phụng thờ bà Dương Quý Phi (Đền Mẫu, Quang Trung, thành phố Hưng Yên). Đặc biệt, ông đã có công lao hướng dẫn nhân dân trong làng làm nghề buôn bán, canh nông, trồng trọt, đánh cá, nhân dân nhờ vậy mà sống ấm no, hạnh phúc.
Đình Hiến được xây dựng vào cuối thế kỷ 13, mang đậm phong cách nghệ thuật thời Lê đan xen thời Nguyễn với kiểu kiến trúc chữ đinh, gồm 5 gian tiền tế và 3 gian hậu cung.
Một điều thú vị nữa, trong sân chính của khu di tích có cây nhãn tổ có niên đại hơn 300 năm tuổi. Đây là sản vật quý, cũng là linh hồn của Phố Hiến vì nhãn lồng Hưng Yên nức tiếng xa gần với giống nhãn đường phèn, mã lụa, quả to, cùi mọng, hạt nhỏ. Nhà bác học Lê Quý Đôn từng thưởng thức và miêu tả: “Mỗi lần bỏ vào miệng thì tận trong răng lưỡi đã nảy ra vị thơm tựa như nước thánh trời cho”. Nhãn được trồng ở nhiều nơi trên đất nước nhưng bén duyên với mảnh đất Hưng Yên và là đặc sản tiến vua. Loại nhãn cho quả sai trĩu, khi chín cho hương thơm lan tỏa khắp đất trời. Dơi, chim chóc từ mọi nơi bay đến ăn nhãn, vì vậy, người dân phải đan lồng tre để bảo vệ, tên gọi nhãn lồng ra đời từ đấy. Nhưng cũng có cách lý giải khác, khi ta bóc một quả nhãn, thấy cùi nhãn màu trắng đường phèn xếp lồng vào nhau, hương thơm dịu nhẹ, cũng là cách để gọi tên nhãn lồng.
Ngày nay, đình, chùa Hiến là điểm tham quan, chiêm bái không thể thiếu của du khách. Về với mảnh đất từng nổi danh: “Thứ nhất kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến”, ta thỏa sức đắm mình trong văn hóa tâm linh, của những truyền thuyết linh thiêng, và huyền bí…
