Canh cá rô đồng là nét chấm phá mộc mạc trong bức tranh đa sắc màu của ẩm thực xứ Nhãn. Một bát canh cá rô đồng nóng hổi, nghi ngút hơi nước bốc lên, giữa cái lạnh của mùa đông luôn gợi nhớ về hình ảnh quê hương cho những người con xa xứ.
Khi đặt chân đến đất Hưng Yên, điều làm du khách dễ dàng nhận ra nhất chính là sự có mặt của các quán hàng bán canh cá rô mà hương vị của nó có sức hấp dẫn đặc biệt, như mời gọi thực khách đến thưởng thức. Trong hương vị ẩm thực đồng quê vùng đồng bằng Bắc Bộ, món ăn từ cá rô đồng luôn dễ ăn và có sức hấp dẫn lạ kỳ. “Nhất rô, nhì trê, tam trạch” là câu nói mà các cụ xưa nhằm đề cao giá trị dinh dưỡng của cá rô đồng bên cạnh cua, ốc, tép, rươi.
Canh cá rô đồng là món ăn dân dã, giản dị, được làm từ những nguyên liệu rất đơn giản là sản vật của đồng quê như cá rô đồng, rau, gạo… Đó là mùi vị của miếng cá xào với hành phi, của nước dùng đậm đà, mùi của của thì là, hành lá, rồi cứ mùa nào thức nấy, khi thì thêm rau ngót vào mùa nóng, khi thì thêm rau cần hoặc rau cải cúc vào mùa lạnh.
Để nấu được bát canh ngon cần chọn những con cá rô đồng mình vàng đầy đặn, vây sắc. Cá được tẩm ướp cho thấm gia vị, sau đó được cho lên vỉ nướng qua than hoa cho thơm và chín tới, sao cho lớp vỏ ngoài vừa se lại, thịt cá bên trong vừa chín thì bỏ ra khỏi vỉ đem xào lên. Miếng cá rô ăn bùi ngọt hơn khi tẩm ướp cần thêm nghệ tươi để tạo màu vàng óng cho bát canh, nghệ cũng giúp khử tanh và làm chắc miếng cá. Phần đầu và xương sống cá đem ninh để lấy thứ nước dùng trong và ngọt đậm đà.
Bánh đa để làm món canh cá làm từ thứ gạo ngon, không dẻo quá hoặc khô quá. Gạo xay bột tráng bánh không được ngâm chua, xay vài lần cho thật mịn với nước mưa hoặc nước lọc. Múc thứ nước bột đó lên, sờ vào thấy mịn đến mát tay, nhìn vào như một tấm lụa trắng nõn nà. Bánh đa phải được tráng thật chín, mỏng, có thể thái to hoặc nhỏ, phơi tái hoặc khô giòn tùy yêu cầu của khách. Cũng cá, cũng rau, cũng chừng ấy gia vị nhưng không có bánh đa thì món canh cá rô đồng chưa ra chất đặc sản. Những sợi bánh trắng ngần ấy không dễ kiếm ở các đô thị lớn, cũng không hiện diện trong nhà hàng, khách sạn, chỉ có chợ quê mới tìm được, lại rẻ như một thứ thức ăn bình dân.
Chỉ gồm chút nguyên liệu đơn giản dễ kiếm tìm nhưng với sự kết hợp hài hòa, canh cá rô đồng trở thành nét đẹp văn hóa trong ẩm thực của người Hưng Yên. Tất cả các hương sắc quyện vào nhau cũng đủ đánh thức vị giác của thực khách, khiến không ai có thể chối từ mà ngồi vào bàn, gọi cho mình một bát canh cá và nghe những câu chuyện đời thường của mọi người trong quán, rồi chợt nhận ra cuộc sống xung quanh mình thật giản dị và bình yên, khác xa so với sự ồn ào, xô bồ nơi thành thị.
Cái ngọt thơm từ nước dùng, từ thịt cá, từ vị gạo bánh đa, từ cái mát của rau gia vị tạo nên hương vị thanh đạm lạ thường. Hãy tưởng tượng một tô canh nóng với màu trắng của bánh đa, màu vàng rộm của cá rán, li ti trứng cá, xanh mát của thì là, hay rau cải, rau cần, tất cả cùng hòa quện trong bát nước dùng vàng trong nhìn như bức tranh nghệ thuật, hấp dẫn vô cùng.
