Từ lâu cá mòi không chỉ là món ngon được rất nhiều người yêu thích mà còn là một món ăn mang đậm đà hương vị quê hương. Chính bởi vậy, cứ đến tháng 2 tháng 3 âm lịch những người con xa quê và những du khách thường tìm về Hưng Yên để được thưởng thức hương vị đặc trưng này.
Mùa xuân, khi cái lạnh đã tan dần, khí trời ấm áp hơn, những bông hoa gạo đỏ rực ven sông cũng là lúc từng đàn cá mòi lại ngược cửa biển về sông Hồng để sinh sản. Người Hưng Yên lâu nay vẫn truyền nhau một truyền thuyết kỳ lạ về cá mòi. Chuyện kể rằng cá mòi là do chim ngói hóa thành, khi mùa thu chim ngói bay từ rừng ra biển và hóa thành cá mòi. Đến mùa xuân năm sau thì cá mòi mới bơi ngược về rừng để biến thành chim ngói. Truyền thuyết này lý giải vì sao cá mòi lại bơi từ biển về sông để sinh sản và vì sao khi mổ lại thấy cá có mề như mề của loài chim ngói.
Cá mòi là loài cá giàu dinh dưỡng, cung cấp một lượng lớn vitamin, can xi và khoáng chất cho cơ thể, còn là một nguồn axit béo omega 3 làm tăng sức khỏe cho tim mạch, tốt cho người bị tiểu đường. Cá mòi tươi thường có đặc điểm là mắt trong, mình dẹt, vây ánh bạc, sờ mềm tay nhưng vẫn chắc thịt. Ai đã một lần nếm thử hẳn khó có thể quên vị bùi của trứng cá, thịt cá rất thơm và ngậy. Cá mòi có thể chế biến được nhiều món ăn ngon và hấp dẫn như: Chả cá mòi, cá mòi chiên giòn, cá mòi kho, cá mòi áp lá bưởi,...Muốn có một bữa cá mòi ngon thì khâu chế biến là quan trọng. Sau khi đánh sạch vảy cá chỉ cần cắt ngang một lát vừa tầm ở phía dưới mang rồi moi mật, ruột ra, dùng tay móc mang cá, tiện dao khía những đường nhỏ quanh sườn cá để khi ướp gia vị có thể ngấm vào thịt, khéo léo để mật không vỡ, trứng còn nguyên. Muốn khử sạch mùi tanh của cá mòi thì phải làm sạch, ướp với muối, gừng, nghệ giã nhỏ chà sát lên mình cá.
Để có món cá mòi kho thơm ngon hấp dẫn, người chế biến chỉ cần tẩm ướp gia vị, nghệ kết hợp với tương Bần rồi đem kho nhừ. Vị thịt ngọt mềm, hòa quyện cùng vị chua, cay, mặn của gia vị ướp khiến cho món ăn này trở nên hấp dẫn mà lại lưu giữ hương thơm đặc trưng và vị đậm đà của cá mòi.
Có lẽ, món cá mòi chiên giòn được nhiều người yêu thích mà lại khá đơn giản. Sau khi làm sạch, tẩm ướp gia vị, thêm chút gừng, xả, hạt tiêu rồi mang chiên ngập dầu. Cá chiên xong phải ăn nóng giòn mới ngon, nước chấm thường là bát tương Bần hoặc mắm chanh ớt, chút gừng, tỏi ăn kèm với rau thơm hoặc quấn lá lốt rất dễ ăn mà có hương vị đậm đà quê hương.
Đến Hưng Yên, du khách có thể dễ dàng tìm mua được những con cá mòi tươi ngon ở khắp các chợ thuộc địa phận thành phố Hưng Yên hay các chợ thuộc huyện Kim Động và Khoái Châu. Nếu bạn là người thích trải nghiệm đánh bắt cá mòi cùng với ngư dân lênh đênh trên sông Hồng thì hãy tìm đến khu vực ven sông phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên để học cách thả lưới, gỡ cá và nghe kể những câu chuyện về cá mòi, cùng nhau đón nhận món quà mà thiên nhiên ban tặng.
Cá mòi là đặc sản và cũng là món ăn dân dã, bình dị của quê hương Hưng Yên, trở thành món quà quê từ dòng sông mẹ được nhiều người yêu thích. Giữa tiết trời ấm áp của mùa xuân, bên mâm cơm gia đình đầm ấm với đĩa cá mòi nóng hổi thơm giòn, ta không chỉ cảm nhận được vị thơm ngon của cá mà còn như đang được sưởi ấm trong tình thân quây quần sum họp.
TTXTDL