Bánh gai có thể làm ra ở nhiều vùng quê khác nhau, mang hương vị riêng gắn liền với địa danh sinh ra nó, nổi tiếng như bánh gai Ninh Giang - Hải Phòng, bánh gai Bà Thi - Ninh Bình, bánh gai Tứ Trụ - Thanh Hóa và khi đến với Hưng Yên không thể không nhắc tới bánh gai Đại Đồng. Bánh gai làng Đại Đồng có cách đây khoảng trên dưới 400 năm, thuộc phường Thái Bình, tỉnh Hưng Yên. Xưa kia bánh gai chỉ làm trong dịp lễ Tết để thờ cúng hoặc làm quà biếu, nhưng ngày nay bánh đã trở thành một loại quà quê được làm quanh năm.
Đặc sản bánh gai Đại Đồng có nguyên liệu vẫn là những sản phẩm đồng quê rất sẵn có như lá cây gai, gao nếp, vừng, đỗ xanh, mứt bí đao, cùi dừa, đường kính, mỡ thịt lợn, hạt sen, dầu chuối... gần giống bánh gai Hải Phòng, Ninh Bình và Thanh Hóa nhưng nhân bánh có thêm lạc nên khi ăn sẽ có độ bùi và ngậy hơn.
Quy trình sản xuất bánh khá phức tạp, đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mỉ và có kinh nghiệm của người làm bánh. Công đoạn trước tiên là làm cùi bánh. Lá gai tươi tuốt lấy phần thịt, bỏ gân và cuống, phơi nắng thật khô, giòn. Trước khi đem nghiền thành bột phải ngâm lá trong nước, ngâm càng lâu sau này bánh càng mềm. Tuy nhiên, lá không ngâm quá một ngày. Lá ngâm được vớt ra, thái nhỏ cho vào nồi luộc, thường là 12 giờ đồng hồ thì đổ lá rửa lại lần nữa, cho lên giàn ép kiệt nước sau đó cho vào máy xay thành bột đen nhuyễn. Gạo nếp đem vo sạch rồi ngâm vài tiếng cho mềm mới đổ ra, để ráo nước rồi đem xay thành bột mịn. Đường dùng làm bánh phải là đường trắng, nếu là đường phên phải đập nhỏ. Bột lá gai, bột gạo nếp cùng với đường được nhào với nhau bảo đảm cho vỏ bánh mịn màng có màu óng như thạch. Trước kia công đoạn trộn bột làm thủ công nhưng nay đã thay bằng máy móc nên vỏ bánh dẻo ngon và năng xuất hơn.
Tiếp theo là làm nhân bánh. Đậu xanh vỡ hạt đem ngâm nước, đãi sạch vỏ, đồ cho chín rồi giã nhuyễn. Mỡ lợn dày khổ, mứt bí đao thái nhỏ như hạt lựu. Tất cả các thứ trên đem trộn đều với đường, lạc và hạt sen thành những nắm to nhỏ tuỳ theo cỡ bánh định làm. Sau khi nặn bánh người ta lăn bánh vào mỡ nước một lượt rồi rắc vừng lên trên cùi bánh để bánh được bóng, bóc lá không bị sát và có độ ngậy khi ăn. Bánh gai được gói bằng lá chuối khô. Bánh được xếp vào trong chõ hấp theo cặp, bụng áp vào nhau, hướng khe lá xuống đáy chõ để hơi nóng vào thấu. Tùy theo số lượng bánh phải căn chỉnh thời gian hấp cho phù hợp, nếu quá sớm bánh chưa kịp chín mềm, quá lâu bánh sẽ bị nhão, mất độ dẻo ngọt đặc trưng. Thường bánh được hấp cách thủy khoảng từ một đến hai tiếng tính từ lúc nước nồi đáy sôi là bánh chín.
Bánh gai Đại Đồng luôn đem đến cho thực khách một sản phẩm chất lượng cao, mẫu mã đẹp có thể làm quà vào dịp lễ, tết... với nguyên liệu từ chính quê hương đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Chiếc bánh có hương vị thơm ngon, béo ngậy, đặc biệt vị ngọt vừa thanh vừa đậm khi ăn khó có thể quên đối với những ai từng một lần thưởng thức./.
TTXTDLHY
